Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi bu eserin orijinal nüshasını kendi el yazılarıyla Eski Türkçe’yi kullanarak Arap harfleriyle yazmışlardır. Araştırmacıların istifadesi için sağ sayfalarda, müellif hattının özgün nüshasının görüntüleri verilmiş; eserin eski harflerden Latin harflerine çevrilmiş olan ve telaffuzu aynen muhafaza edilen metni ise günümüz imlâ kurallarına uygun olarak karşı sayfalarda yer almıştır.
İnsanların akıl ve düşüncelerini meşgul eden ve onları müşkül duruma düşüren "kazâ-kader, cüz᾽î irâde, kesb, azm-i musammem" gibi meseleler hakkında eserler vücuda getiren Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi bu konulardaki bütün müktesebatını özet halinde ve en yüksek derecede bir defa daha bizlerin istifadesine sunmak maksadıyla bu eseri yazmıştır. Eserde yazılanlar kendilerine ait özgün düşünceleri ifade etmektedir.
1390/1970 yılında kaleme alınan bu eser, İmam Eş’arî ile İmam Mâtürîdî’nin kazâ kader ve irâde-i cüz’iyye meseleleri hakkındaki ilmî görüş ve düşüncelerinin aleyhinde bulunan İbn Teymiyye ile talebesi İbn Kayyim el-Cevziyye’nin ithamlarına karşı yazılmıştır. Eserde İbn Teymiyye ve İbn Kayyim’in ağır eleştirileri nakledildikten sonra bunlara gerekli cevaplar verilmiş, kazâ-kader konusunun temelini teşkil eden “insanın cüz’î iradesi, niyet ve seçimi, kudret ve kesbi ile ilgili tereddütleri giderici açıklamalar yapılmıştır.
Bu kitap, Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi’nin kazâ-kader konusunda yazdığı diğer eserler gibi ilmî çalışmalar için önemli bir kaynak teşkil etmektedir. İnsanlığın ve özellikle Müslümanların kazâ-kader, yaratma ve kesb meselesini iyi anlamalarını sağlayacak, tam bir açıklık ve anlayışla kalplere itmi᾽nân getirilmesi mümkün olacaktır.
1 Mustafa Aykaç, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Âlim Portresi: Muhammed İhsan Oğuz’un Hayatı, Eserleri ve Literatüre Etkisi, Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı 1’den alınmıştır.
